سندروم روده تحریک پذیر بیماری شایع در ایران!!

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

دکتر شهرام آگاه درباره شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی در ایران اظهار کرد: دستگاه گوارش را می‌توان به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیم کرد؛ شایع‌ترین بیماری دستگاه گوارش فوقانی "رفلاکس" با برگشت محتویات معده به مری است.

علت بروز رفلاکس چیست؟

فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد بزرگسالان درباره علت بروز رفلاکس افزود: با شیوع زندگی ماشینی، افزایش روند چاقی، عادات بد غذایی، مصرف فست‌فود و چربی زیاد و سبک زندگی ناسالم، میزان رفلاکس افزایش یافته است.

راه درمان سوزش سر دل

آگاه درباره راه درمان رفلاکس نیز بیان کرد: پرهیز از پرخوری و عدم مصرف فست‌فودها، درمان چاقی، کاهش وزن، پرهیز از مصرف چای پررنگ و قهوه و نوشابه و ترشی‌‌ها، به درمان رفلاکس کمک می‌کند.

ابتلای 40 درصد جمعیت به علائم سندروم روده تحریک‌پذیر

استاد گروه گوارش دانشگاه علوم پزشکی ایران اضافه کرد: تغییرات اجابت مزاج و سندروم روده تحریک‌پذیر نیز شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش تحتانی است به طوری که حدود 40 درصد مردم علائم سندروم روده تحریک‌پذیر را تجربه می‌کنند.

وی گفت: سندروم روده تحریک‌پذیر مجموعه‌ای از علائم شامل درد شکم، اسهال یا یبوست است و در فردی که اسهال و یبوست متناوب دارد یا درد شکمی دارد که با اجابت مزاج بهتر می‌شود باید ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر بررسی شود.

مصرف سیگار و الکل علائم سندروم روده تحریک پذیر را تشدید می‌کند

دبیر علمی اولین همایش آندوسکوپی‌های پیشرفته درباره عوامل تشدیدکننده سندروم روده تحریک پذیر بیان کرد: رژیم غذایی ناسالم، استعمال دخانیات و سیگار، مصرف الکل و مواد غذایی محرک مانند قهوه، چای، فست فود و چربی فراوان باعث تشدید علائم بیماری می‌شود.

وی درباره علت ابتلا به این بیماری تصریح کرد:‌ ابتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر دلیل مشخصی ندارد اما عوامل ارثی در بروز آن نقش دارند. در صورت مشاهده علائم گفته شده، فرد باید به متخصص گوارش مراجعه و آزمایشاتی را انجام دهد تا روند درمان برای او آغاز شود.

سندروم روده تحریک‌پذیر درمان می‌شود؟

استاد گروه گوارش دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان این‌که سندروم روده تحریک‌پذیر درمان قطعی ندارد؛ خاطرنشان کرد:‌ مجموعه‌ای از اقدامات درمانی مانند پیروی از رژیم غذایی متناسب با بیماری، مصرف برخی داروها و ورزش باعث می‌شود که علائم فرد کنترل شده و بهبود یابد؛ ورزش به شدت در کنترل علائم روده تحریک‌پذیر موثر است و به درمان کمک می‌کند./تسنیم

آناتومی ‌روده کوچک

روده کوچک از اسفنکتر پیلور (pyloric sphincter) تا دریچه‌ایلئوسکال (ileocecal valve) امتداد دارد و از این مسیر به روده بزرگ تخلیه می‌شود. روده کوچک فرآیند هضم را به پایان می‌رساند و مواد مغذی موردنیاز بدن را جذب می‌کند. سپس باقی‌مانده مواد به روده بزرگ منتقل می‌شود. کبد، کیسه صفرا و پانکراس اندام‌هایی هستند که ارتباط نزدیکی به روده کوچک دارند.

روده بزرگ به سه قسمت اصلی تقسیم می‌شود. روده باریک لوله‌ای بلند با چین‌های زیاد است که از نظر طول بلندتر از روده بزرگ است اما قطر کمتری دارد. این روده در حفره تحتانی شکم و زیر معده پیچیده شده است و روده بزرگ را احاطه می‌کند. طول روده کوچک حدود 5 تا 6 متر و قطر آن حدود 2 تا 4 سانتی‌متر است. اما روده باریک از چه بخش‌های تشکیل ‌شده است و عملکرد هر بخش چگونه است؟ برای شناخت بهتر آناتومی ‌روده کوچک در ادامه می‌توانید با بخش‌های مجزای آن آشنا شوید.

دوازدهه (Duodenum)

دوازدهه یا اثنی‌عشر اولین قسمت روده کوچک است که معده به آن متصل است و مواد غذایی بعد از هضم وارد این بخش می‌شود. برای کمک به تجزیه غذا، روده کوچک شیره گوارشی را از سایر اندام‌های دستگاه گوارش شما، از جمله کبد، کیسه صفرا و پانکراس دریافت می‌کند و از طریق مجاری این اندام‌ها وارد دوازدهه می‌شوند. غدد هورمونی در پوشش اثنی‌عشر به این اندام‌ها سیگنال می‌دهند که در صورت وجود غذا، مواد شیمیایی خود را آزاد کنند.

این بخش از روده کوچک درواقع یک لوله کوتاه و نزولی (حدود 10 اینچ) است که قبل از اتصال به بقیه روده‌های پیچ خورده در اطراف پانکراس به شکل “C” منحنی می‌شود. دوازدهه به 4 قسمت مختلف تقسیم می‌شود که با هم شکل C را تشکیل می‌دهند و با طولی در حدود 25 سانتی‌متری دور پانکراس می‌چرخند.

دریافت نوبت

اولین قسمت دوازدهه که به عنوان کلاهک شناخته می‌شود، از پیلور معده به سمت بالا می‌رود و به کبد وصل می‌شود. این ناحیه در معرض زخم دوازدهه یا اثنی‌عشر قرار دارد. قسمتی از دوازدهه که به سمت پایین و روی پانکراس خم می‌شود، پخش نزولی دوازدهه نام دارد. بخش تحتانی دوازدهه به صورت لترال به سمت چپ متمایل است و در قسمت پایین پانکراس و پشت شریان و ورید مزانتریک فوقانی قرار دارد. بخش صعودی دوازدهه پس از قطع آئورت به سمت بالا و جلو حرکت می‌کند و به ژژنوم متصل می‌شود. این بخش به حرکت مدفوع به سمت ژژنوم کمک می‌کند.

ژژنوم (Jejunum)

در آناتومی ‌روده باریک، ژژنوم دومین بخش روده باریک است در داخل حفره تحتانی شکم قرار دارد که حدود نیمی از طول روده باریک را به خود اختصاص داده است. در ژژنوم رگ‌های خونی زیادی وجود دارد و از همین رو این بخش از روده باریک به رنگ قرمز تیره است.

پس از هضم شیمیایی در اثنی‌عشر، غذا به داخل ژژنوم حرکت می‌کند. اعصاب در دیواره‌های روده باعث می‌شود که ماهیچه‌های آن غذا را به عقب و جلو حرکت کنند (تقسیم‌بندی) و آن را با شیره‌های گوارشی مخلوط کنند. سایر حرکات ماهیچه‌ای در بخش ژژنوم باعث می‌شود غذا به تدریج به سمت جلو حرکت کند.

دراز روده (Ileum)

دراز روده یا ایلئوم آخرین و طولانی‌ترین بخش روده کوچک است. در اینجا دیواره‌های روده کوچک شروع به نازک شدن و باریک شدن می‌کنند و خون‌رسانی کاهش می‌یابد. غذا بیشترین زمان را در ایلئوم می‌گذراند، جایی که بیشترین آب و مواد مغذی جذب می‌شود.

در ایلئوم ضایعات غذا به تدریج به سمت روده بزرگ حرکت می‌کند. دریچه‌ایلئوسکال ایلئوم را از روده بزرگ جدا می‌کند. اعصاب و هورمون‌ها به دریچه سیگنال می‌دهند که باز شود تا غذا از آن عبور کند و برای جلوگیری از ورود باکتری‌ها بسته شود. سلول‌های ایمنی ویژه‌ای ایلئوم را برای محافظت در برابر باکتری‌ها می‌پوشانند.

خونرسانی روده باریک

خونرسانی در دئودنوم یا دوازدهه از طرق دو منبع تامین می‌شود. شریان گاسترودئودنال و همچنین شریان پانکراتیکودئودنال تحتانی موظف به خونرسانی به اولین بخش روده باریک هستند. بخش ژژنوم و ایلئوم روده باریک نیز توسط شریان‌های مزانتریک فوقانی خونرسانی می‌شود. این شریان از آئورت نشات می‌گیرد و سپس به حدود 20 شاخه تقسیم می‌شود.

خونرسانی در دئودنوم یا دوازدهه از طرق شریان گاسترودئودنال و همچنین شریان پانکراتیکودئودنال تحتانی انجام می‌شود.

عملکرد روده باریک

روده باریک مواد مغذی و آب را از غذایی که ما می‌خوریم جذب می‌کند. در صوتی که در عملکرد روده باریک اختلال ایجاد شود، فرد دچار اسهال می‌شود و جذب ویتامین‌ها و مواد مغذی در بدن کاهش پیدا می‌کند. حرکات ماهیچه‌ای روده کوچک به تجزیه مواد غذایی و پردازش آن کمک می‌کند و از بروز سوءهاضمه و مشکلات دفعی نیز جلوگیری می‌کند.

آناتومی‌ روده بزرگ

روده بزرگ از نظر قطر بزرگ‌تر از روده کوچک است. از محل اتصال ایلئوسکال، جایی که ایلئوم وارد روده بزرگ می‌شود، شروع می‌شود و به مقعد ختم می‌شود. روده بزرگ از کولون، رکتوم و کانال مقعدی تشکیل شده است. قطر روده بزرگ حدود 6 سانتی‌متر است و طولی در حدود 1/5 متر دارد.

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید.

دیواره روده بزرگ دارای همان نوع بافتی است که در سایر قسمت‌های دستگاه گوارش یافت می‌شود، اما برخی ویژگی‌های متمایز در آناتومی ‌روده بزرگ وجود دارد که با سایر بخش‌های گوارشی متفاوت است. برخلاف روده کوچک، روده بزرگ هیچ آنزیم گوارشی تولید نمی‌کند. هضم شیمیایی در روده کوچک قبل از اینکه به روده بزرگ برسد کامل می‌شود. مهم‌ترین عملکرد روده بزرگ شامل جذب آب و الکترولیت‌ها و دفع مدفوع است. در ادامه می‌توانید با آناتومی ‌روده بزرگ بیشتر آشنا شوید.

کورروده (Cecum)

ابتدایی‌ترین بخش روده بزرگ، کورروده نام دارد که از یک کیسه با انتهای بسته تشکیل شده است. این کیسه در سمت راست استخوان لگن قرار دارد و از طریق دریچه‌ای به نام دریچه دراز- کورروده‌ای (Ileocecal Valve) به  انتهای روده باریک متصل شده است.

کولون (Colon)

ادر آناتومی روده بزرگ این قسمت از اصلی‌ترین بخش‌های روده است که وظیفه جذب آب و املاح را برعهده دارد. در ادامه می‌توانید با بخش‌های مختلف کولون بیشتر آشنا شوید.

کولون بالارو

از ادامه کورروده در محل دریچه دراز- کورروده ای تا بخشی به نام خمش کبدی (Hepatic Flexures) کولون بالارو وجود دارد. این بخش با دیوار شکمی و کلیه راست ارتباط دارد و با پرده صفاق پوشیده شده است.

کولون افقی

بخش دیگری از کولون در آناتومی ‌روده بزرگ کولون افقی است که محل قرارگیری آن به حجم معده وابسته است. در حالت نرمال این کولون در محدوده دنده شماره 10 قرار دارد و به سمت چپ حفره شکمی متمایل می‌شود. این کولون در ناحیه دنده شماره 11 و از طریق پرده صفاق به بخش زیر دیافراگم وصل می‌شود.

کولون پایین رو

کولون پایین رو بخش دیگری کولون است که سمت چپ حفره شکمی و درست جلوی کلیه چپ قرار دارد و درون قسمت بالای استخوان لگن قرارگرفته است. این کولون شباهت زیادی به کولون بالارو دارد و با پرده صفاق پوشیده شده است.

کولون سیگموئیدی

بخش بعدی کولون، کولون سیگموئیدی است که به دو قسمت استخوان تهیگاهی یا کولون ایلیاک (Ilac) و استخوان لگن خاصره یا کولون پلویس (Pelvis) تقسیم می‌شود. کولون ایلیاک به وسیله پرده صفاق پوشیده شده است. کولون پلویس در لگن خاصره قرار دارد و به سمت راست لگن می‌رسد و سپس به عقب خمیده می‌شود و بعد به سمت پایین متمایل می‌شود تا به راست روده برسد.

رکتوم (Rectum)

راست روده یا رکتوم از کولون سیگموئید تا کانال مقعد ادامه دارد و دارای یک لایه عضلانی ضخیم است. انحنای استخوان خاجی را دنبال می‌کند و توسط بافت همبند محکم به آن می‌چسبد. راست روده حدود 5 سانتی‌متر زیر نوک دنبالچه، در ابتدای کانال مقعد به پایان می‌رسد. قسمت انتهایی راست روده به عنوان آمپول راست روده یا آمپول رکتال شناخته می‌شود. این بخش در مردان در مقابل پروستات و در خانم‌ها پشت دیواره خلفی رحم قرار می‌گیرد. پوشش مخاطی راست روده بسیار شبیه به کولون سیگموئیدی است اما ضخامت بیشتری دارد.

در هر 24 ساعت یک یا 2 بار مواد دفعی جمع شده در سمت کولون پایین رو و کولون سیگموئیدی به سمت دریچه رکتوم هدایت می‌شوند. این دریچه در حالت عادی حالت منقبض دارد. زمانی که مواد جامد و مایع و گاز به دریچه فشار وارد کنند، فرآیند دفع صورت می‌گیرد.

تصویری که در آن مدفوع از سمت رکتوم به مقعد هدایت می‌شود.

مدفوع از طریق رکتوم وارد مجرای  مقعدی می‌شود و سپس به بیرون بدن هدایت می‌شود.

مقعد

2 تا 3 سانتی‌متر آخر دستگاه گوارش مجرای مقعدی است که از راست روده ادامه یافته و در مقعد به سمت خارج باز می‌شود. اسفنکتر داخلی مقعد در انتهای فوقانی کانال مقعد قرار دارد. این اسفنکتر تحت کنترل غیرارادی است. یک اسفنکتر خارجی مقعد در انتهای تحتانی کانال مقعد وجود دارد. این اسفنکتر از ماهیچه‌های اسکلتی تشکیل شده و تحت کنترل ارادی ما هستند.

خونرسانی و اعصاب روده بزرگ

خونرسانی شریانی به روده بزرگ به وسیله رگ‌های روده بند که از آئورت شکمی هستند و همچنین شاخه هیپوگاستریک و رگ‌های مربوط به استخوان داخلی لگن انجام می‌شود. اعصاب روده بزرگ شباهت زیادی به اعصاب روده کوچک دارد. عصب‌های روده بزرگ تحت کنترل سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک هستند. بخش پاراسمپاتیک اعصاب روده بزرگ از عصب واگ ایجاد می‌شود. اعصاب پاراسمپاتیک نیز توسط انشعابات شبکه‌ای از اعصاب به نام اعصاب روده بند بالایی و خورشیدی کنترل می‌شوند.

عملکردهای روده بزرگ

غذاهایی که ما در طول روز مصرف می‌کنیم، از حدود 8 تا 9 ساعت پس از مصرف از طریق روده باریک به روده بزرگ منتقل می‌شود. روده کوچک حدود 90 درصد آبی که فرد مصرف کرده را جذب می‌کند و باقی‌مانده آب در روده بزرگ جذب می‌شود. سپس باقی‌مانده بقایا به مدفوع تبدیل می‌شوند. در روده بزرگ باکتری‌های زیادی وجود دارد که موجب تولید ویتامین های ضروری و واکنش های متابولیسمی بدن می‌شود. از مهم ترین این ویتامین‌ها می‌توان به نیاسین (B3)، تیامین (B1) و ویتامین K اشاره کرد. روده بزرگ چند عملکرد اصلی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره‌شده است./درمانکده