هنگام وقوع زلزله چه باید کرد؟

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

بنابر اعلام مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران صبح روز گذشته حوالی ساعت ۶ صبح،  زلزله‌ای به بزرگی ۵.۷ ریشتر در مرز استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری، حوالی چلگرد رخ داد. این زمین لرزه با طول جغرافیایی ۴۹.۷۸، عرض جغرافیایی ۳۲.۴ در عمق ۱۰ کیلومتری زمین به وقوع پیوست.

زلزله مهم‌ترین بلای طبیعی است که تقریباً همه ایرانیان لرزش آن را زیر پای خود حس کرده اند، اما به راستی این بلای ناگهانی چیست که انسان را در زمان‌ها و مکان‌های مختلف غافلگیر کرده و خسارات جانی و مالی فراوانی را برای آن به جای گذاشته است.

 با دانش فعلی بشر، زمان، مکان وقوع زلزله و بزرگای آن قابل پیش بینی نیست، اما چنانچه اقدامات لازم برای آمادگی در برابر زلزله، مدیریت آن حین وقوع و پس از آن انجام شود، میزان تلفات و خسارات ناشی از وقوع آن کاهش می‌یابد.

آمادگی پیش از زلزله

۱. با انجام اقدامات ایمنی و محافظتی می‌توانید باعث کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از وقوع زلزله شوید.

۲. اگر اقدامات ایمنی و محافظتی برای آمادگی در برابر وقوع زلزله رعایت شود، زلزله دیگر فاجعه بار نخواهد بود.

۳. به منظور آمادگی و جبران خسارات ناشی از وقوع زلزله، محل سکونت خود را بیمه کنید.

۴. با برای حفظ ایمنی، اشیاء و ملزوماتی را که در خارج از ساختمان قرار دارند نظیر کولر، لوله دودکش، گلدان‌ها و ... را در جای خود محکم کنید و یا آن‌ها را در مکانی قرار دهید که خطر سقوط نداشته باشند.

۵. دسترسی به پول نقد پس از وقوع زلزله از طریق دستگاه‌های خودپرداز و بانک‌ها ممکن است با مشکل روبرو شود، بنابراین ضروری است مقداری پول نقد در کیف شرایط اضطراری قرار دهید.

۶. پس از وقوع زلزله ممکن است تأمین سوخت وسیله نقلیه به علت قطع برق و اختلال در پمپ‌بنزین یا گاز امکان‌پذیر نباشد بنابراین لازم است همیشه از پر بودن حداقل نیمی از باک وسیله نقلیه خود اطمینان حاصل کنید.

۷. افراد سالمند، معلول، بیمار و کودک هنگام وقوع زلزله از آسیب‌پذیرترین افراد هستند، لازم است در هر خانواده یا از میان همسایگان شخص یا اشخاصی تعیین شوند تا در مواقع اضطراری مسئولیت مراقبت و کمک به تأمین نیاز‌های اولیه آن‌ها را (مواردی مانند قطع جریان‌های اصلی آب، گاز، برق، خروج اضطراری، همراه داشتن وسایل ضروری مثل دارو و ...) بر عهده بگیرند.

۸. برای پیشگیری از خسارات احتمالی ناشی از وقوع زلزله، هنگام تصمیم‌گیری برای خریداری ملک، از یک مهندس سازه بخواهید تا وضعیت ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند.

۹. هم‌اکنون، قبل از وقوع زلزله احتمالی، از یک مهندس سازه بخواهید وضعیت و میزان مقاومت ساختمان محل سکونتتان را در برابر وقوع زلزله بررسی کند.

۱۰. کیف شرایط اضطراری (شامل جعبه کمک‌های اولیه، مقداری پول نقد، کپی کارت شناسایی اعضای خانواده و اسناد مهم، آب بسته‌بندی‌شده، غذای خشک و فاسد نشدنی، رادیو باتری خور، چراغ‌قوه، کنسرو بازکن، سوت، وسایل بهداشتی ویژه بانوان، لباس مناسب فصل، دارو‌ها و وسایل موردنیاز بیماران و افراد دارای شرایط خاص در خانواده، وسایل ویژه نوزادان و ...) را برای شرایط اضطراری به‌ویژه هنگام وقوع مخاطراتی مانند زلزله که مجبور به ترک منزل هستید تهیه کنید.

۱۱. به‌منظور آمادگی برای خروج از ساختمان در مواقع اضطراری به‌ویژه بعد از وقوع زلزله، راه‌های ورودی، راه‌پله‌ها، راهرو‌ها را از اسباب و اثاثیه‌ای که ممکن است سقوط کنند و راهتان را ببندند، خالی کنید یا آن¬ها را در جای خود محکم کنید.

۱۲. راه¬های خروجی محل سکونت و کار را برای خروج در مواقع اضطراری شناسایی کنید.

۱۳. هم‌اکنون، قبل از وقوع زلزله احتمالی، با همفکری و مشارکت اعضای خانواده، همکاران و دوستان، مسیر‌های امن را برای خروج در شرایط اضطراری از محل سکونت و کار و تحصیل تعیین کنید.

۱۴. برای آمادگی هنگام وقوع زلزله، از قبل با اعضای خانواده خود هماهنگ کنید که اگر مخاطره اتفاق افتاد و بیرون از خانه و دور از هم بودید، کجا همدیگر را پیدا کنید.

۱۵. به‌منظور آمادگی در برابر وقوع زلزله از قرار دادن کمد، قفسه کتاب و اجسامی که احتمال افتادن و مسدود کردن راه¬های خروجی را دارند، کنار یا مجاورت درب اتاق‌ها و خروجی‌ها خودداری کنید.

۱۶. خار برای آمادگی در برابر وقوع زلزله مکان‌های پرخطر ساختمان از قبیل کنار شیشه، پنجره، درب‌های خروجی، دیوار‌های خارجی و ... را شناسایی و هنگام شروع لرزش‌ها فوراً از این مکان‌ها دور شوید.

۱۷. به‌منظور حفظ ایمنی و حفاظت از سلامت خود و دیگر افراد ساکن در ساختمان در برابر وقوع زلزله و کاهش جراحات ناشی از خرد شدن و ریزش شیشه‌ها و پنجره‌ها بر اثر لرزش‌ها و ارتعاش‌ها، هم‌اکنون روی آن‌ها از برچسب‌های شیشه استفاده کنید.

۱۸. برای آمادگی در برابر وقوع زلزله، به‌صورت دوره¬ای با اعضای خانواده مراحل پناه گیری در منزل را تمرین کنید.

۱۹. تمرین پناه گیری به همراه اعضای خانواده این امکان را فراهم می¬کند در زمان وقوع زلزله، آمادگی و سرعت عمل داشته باشید و اقدام صحیح و مناسب انجام دهید.

۲۰. تمرین پناه گیری به همراه همکاران در محل کار این امکان را فراهم می¬کند تا در زمان وقوع زلزله، آمادگی و سرعت عمل داشته باشید و اقدام صحیح و مناسب انجام دهید.

۲۱. تمرین پناه گیری به همراه همکلاسی‌ها در محل تحصیل این امکان را فراهم می¬کند در زمان وقوع زلزله، آمادگی و سرعت عمل داشته باشید و اقدام صحیح و مناسب انجام دهید.

۲۲. توجه داشته باشید تمرین روش‌های پناه گیری قبل از وقوع زمین‌لرزه به‌صورت دوره‌ای و مستمر سبب واکنش مناسب و سریع هنگام وقوع زلزله می‌شود و می‌تواند شما را از صدمات و جراحات احتمالی محافظت نماید.

۲۳. به‌منظور آمادگی در برابر وقوع زلزله مکان‌های کم‌خطر محل سکونت خود، مانند زیر یک میز مقاوم و مستحکم، گوشه یا کنار یک دیوار داخلی، کنار ستون‌های اصلی را تعیین کنید و با همراهی اعضای خانواده در این محل‌ها به تمرین پناه گیری بپردازید.

۲۴. به‌منظور آمادگی در برابر وقوع زلزله، مکان‌های کم‌خطر محل کار خود، مانند زیر یک میز مقاوم و مستحکم، گوشه یا کنار یک دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی را تعیین کنید و با همراهی همکاران در این محل¬ها به تمرین پناه گیری بپردازید.

۲۵. به‌منظور آمادگی در برابر وقوع زلزله، مکان‌های کم‌خطر محل تحصیل خود مانند زیر یک میز مقاوم و مستحکم، گوشه یا کنار یک دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی را تعیین کنید و با همراهی همکلاسی‌ها در این محل‌ها به تمرین پناه گیری بپردازید.

۲۶. به‌منظور آمادگی در برابر وقوع زلزله، علاوه بر اعضای خانواده، میهمانان نیز باید از محل‌های کم‌خطر منزل (زیر میز مستحکم، کنار یا گوشه دیوار‌های داخلی و ...) برای پناه گیری مطلع باشند تا اگر هنگام وقوع زلزله در منزل شما بودند بدانند چگونه خود را از آسیب‌های احتمالی محافظت کنند.

۲۷. برای کاهش خسارات احتمالی هنگام وقوع زلزله، دریچه‌ای خودکار برای شیر اصلی گاز نصب کنید تا به‌محض شروع لرزش‌های قوی، جریان گاز، قطع شود.

۲۸. برای پیشگیری از خسارات احتمالی و جلوگیری از نشت گاز و ترکیدگی لوله‌های آب هنگام وقوع زلزله، می‌توانید از لوله‌های انعطاف‌پذیر استفاده کنید.

۲۹. برای پیشگیری از خسارات و آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله و آتش‌سوزی، سیم‌کشی ساختمان را با کمک یک کارشناس بررسی و عیوب و اشکالات آن را برطرف کنید.

۳۰. برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، وسایل محل خواب و استراحت نظیر تخت خواب و مبل را، کنار پنجره‌ها قرار ندهید.

۳۱. به منظور حفظ ایمنی، محل خواب خود را در مجاورت پنجره، زیر لوستر، تابلو، آینه و سایر اشیای شکننده و سنگین قرار ندهید.

۳۲. به منظور محافظت از خود و اعضای خانواده‌تان در برابر زلزله، هرگز نباید تخت خواب و مبلمان را زیر لوستر، نزدیک شیشه و تابلو قرار دهید.

۳۳. برای پیشگیری از آسیب¬های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، لوستر‌ها و روشنایی‌ها را در جای خود محکم و ثابت کنید.

۳۴. به‌منظور حفظ ایمنی و حفاظت خود از آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، آینه‌ها و تابلو‌های دیواری را در جای خود تثبیت و محکم کنید.

۳۵. به‌منظور حفظ ایمنی و حفاظت از خود از آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، لوستر‌ها را در جای خود محکم و تثبیت کنید.

۳۶. برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، اجسام سنگین و دکوری¬ها را در جای خود محکم و ثابت کنید.

۳۷. برای پیشگیری از خسارات و آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع زلزله، اشیای سنگین و شکستنی، ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی را به قفسه‌های پایین کابینت و کمد انتقال دهید.

۳۸. یکی از اقدامات ایمنی قبل از وقوع زلزله محکم و ثابت کردن قفسه کتاب‌ها و دیگر اشیای سنگین با بست و تسمه مخصوص به دیوار است.

۳۹. به منظور کاهش خطر اجزای غیر سازه‌ای (هر چیزی غیر از سقف، دیوار‌ها و ستون¬ها در یک ساختمان) و اثرات ناشی از وقوع زلزله، می‌توانید عامل خطر را حذف کنید. مثلاً اگر یک وسیله تزئینی و دکوری ضرورتی ندارد و ممکن است ایجاد خطر کند، بهتر است از خریدن آن صرف نظر کنید.

۴۰. به منظور کاهش خطر اجزای غیر سازه‌ای (هر چیزی غیر از سقف، دیوار‌ها و ستون¬ها در یک ساختمان) و اثرات ناشی از وقوع زلزله، می‌توانید عامل خطر را جابه‌جا کنید. مثلاً جابه‌جا کردن تختخواب از کنار پنجره، یا انتقال ظروف سنگین و شکستنی از طبقات بالای کابینت به طبقه پایین آن و یا برداشتن گلدان از جایی که احتمال پرت شدن دارد.

۴۱. به منظور کاهش خطر اجزای غیر سازه‌ای (هر چیزی غیر از سقف، دیوار‌ها و ستون¬ها در یک ساختمان) و اثرات ناشی از وقوع زلزله، می‌توانید عامل خطر را تغییر دهید. مثلاً تغییر شکل چارچوب در‌ها به گونه‌ای که عوض اینکه به داخل باز شوند، به بیرون باز شوند. در ساختمان‌هایی که احتمال تجمعات افراد در آن‌ها وجود دارد (مانند مدارس، سالن‌های سینما و آمفی تئاترها، مساجد و ….)، هنگام فرار در اثر حوادثی مانند آتش‌سوزی، گاهی باز نشدن در به دلیل اینکه به داخل باز می‌شود و افراد پشت آن تجمع می‌کنند و فشار می‌آورند، باعث مرگ بسیاری می‌شود.

۴۲. به منظور کاهش خطر اجزای غیر سازه‌ای (هر چیزی غیر از سقف، دیوار‌ها و ستون¬ها در یک ساختمان) و اثرات ناشی از وقوع زلزله، می‌توانید عامل خطر در جای خود محکم کنید مثلاً محکم کردن بوفه دکوری، یخچال، فریزر، اجاق گاز، آبگرمکن و وسایلی از این قبیل با تسمه و بست در جای خود. همچنین قفل‌کردن درب کابینت‌ها یا لمینیت کردن شیشه پنجره‌ها برای جلوگیری از پرت شدن قطعات آن‌ها و ...

۴۳. به منظور کاهش خطر اجزای غیر سازه‌ای (هر چیزی غیر از سقف، دیوار‌ها و ستون¬ها در یک ساختمان) و اثرات ناشی از وقوع زلزله، می‌توانید عیوب تأسیسات ساختمان را بررسی و رفع کنید؛ مانند تعمیر و ترمیم سیم‌کشی برق و لوله‌های گاز و ...

۴۴. به‌منظور کاهش خسارت ناشی از وقوع زمین‌لرزه، در ساختن بنا‌های جدید، اصول ایمنی در برابر زلزله را رعایت کنید.

پاسخ‌دهی حین زلزله

۱. به‌منظور حفظ ایمنی و حفاظت خود از آسیب‌های احتمالی هنگام وقوع زلزله، اگر در طبقه همکف نزدیک به در خروجی بودید، سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید، سریعاً از ساختمان خارج شوید و به دور از دیوار‌ها و ساختمان‌ها و هر آنچه، احتمال ریزش و سقوط دارد پناه بگیرید.

۲. هنگام وقوع زلزله اگر در آشپزخانه، بالکن و یا موتورخانه بودید، سریع از این مکان¬ها خارج شوید و فاصله بگیرد.

۳. هنگام وقوع زلزله فوراً از خیابان‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک خارج شوید.

۴. هنگام وقوع زلزله، هرگز به سمت درب‌های خروجی هجوم نبرید؛ زیرا هجوم و تجمع افراد در این اماکن باعث صدمه و جراحات جانی می‌شود.

۵. برای حفظ ایمنی اگر هنگام وقوع زلزله در داخل ساختمان بودید فرار نکنید، بیشتر افراد هنگام فرار و خروج از ساختمان به‌واسطه ریزش آوار و فروریختن دیوارها، ریزش شیشه‌ها و سقوط اجسام، کشته و یا مجروح می‌شوند.

۶. هنگام وقوع حادثه از هجوم آوردن به سمت پله‌ها و در‌های خروجی خودداری کنید.

۷. هنگام وقوع زلزله از هجوم آوردن به سمت درب‌های خروجی خودداری کنید و فوراً در نزدیک‌ترین مکان مناسب مانند زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی پناه بگیرید.

۸. هنگام وقوع زلزله، به سمت راه‌پله‌ها و در‌های خروجی ندوید، چون ممکن است در اثر افتادن یا هجوم افراد دیگر، به شما آسیب برسد؛ مناسب‌ترین اقدام در این مواقع پناه گیری در کم‌خطرترین مکانی (کم‌خطرترین مکان‌ها نظیر زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی) است که در نزدیکی شما قرار دارید.

۹. هنگام وقوع زلزله اگر در داخل ساختمان بودید تا زمانی که لرزش‌ها متوقف شود در محلی که پناه گرفتید بمانید و تنها در صورت توقف لرزش‌ها، نسبت به خروج از ساختمان اقدام کنید.

۱۰. هنگام وقوع زلزله، اگر در نزدیکی شما میز مستحکمی برای پناه گرفتن وجود دارد به زیر آن بروید و پایه‌های آن را با دست محکم بگیرید.

۱۱. برای محافظت از سرو گردن از خطر اشیای در حال سقوط هنگام وقوع زلزله، اگر در نزدیکی شما میز مستحکمی برای پناه گرفتن وجود دارد؛ به زیر آن بروید، یک زانو را برای حفظ تعادل روی زمین قرار دهید و پایه‌های میز را با دست محکم بگیرید تا در صورت جابجایی میز بر اثر لرزش‌ها شما نیز با آن حرکت کنید.

۱۲. هنگام وقوع زلزله، به نزدیک‌ترین مکان کم خطر پناه برده و تا پایان لرزش‌ها و رفع خطر از جای خود تکان نخورید. در هر اتاقی مکان‌های کم خطر (زیر یک میز مستحکم، کنار دیوار‌های داخلی اتاق و کنار ستون‌های اصلی) را شناسایی کرده و با اعضای خانواده تمرین پناه گیری کنید.

۱۳. اگر هنگام وقوع زلزله، نزدیک دیوار‌های داخلی ساختمان (دیواری که پشت آن فضای باز مانند حیاط، خیابان و... نباشد) بودید؛ سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید، کنار یا گوشه دیوار‌های داخلی، روی یک زانو بنشینید و صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.

۱۴. اگر هنگام وقوع زلزله نزدیک ستون‌های اصلی ساختمان بودید؛ سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید، کنار ستون‌های اصلی، روی یک زانو بنشینید و منتظر بمانید تا لرزش‌ها تمام شود.

۱۵. اگر هنگام وقوع زلزله در راه‌پله‌ها بودید به‌هیچ‌وجه به نرده‌های کنار پله تکیه ندهید، کنار دیوار داخلی به دور از پنجره‌ها و شیشه‌ها روی پله بنشینید، سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید و منتظر بمانید تا لرزش‌ها تمام شود.

۱۶. اگر هنگام وقوع زلزله در حال رانندگی بودید، وسیله نقلیۀ خود را سمت راست خیابان به دور از ساختمان‌ها، پل‌ها، دکل‌ها و تیرک‌های برق و تلفن، درختان و چراغ‌های راهنمایی متوقف کنید، داخل وسیله نقلیه بمانید، برای اطلاع از وضعیت و اخبار رادیو را روشن کنید و زمانی که لرزش‌ها پایان یافت، بااحتیاط به راه خود ادامه دهید.

۱۷. اگر هنگام وقوع زلزله در بیرون از ساختمان بودید، از خیابان‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک به‌سرعت خارج شوید، از دیوارها، ساختمان‌ها، کابل‌های برق، دودکش و هر چیزی که ممکن است سقوط کند فاصله بگیرید و به فضا‌های باز بروید، روی یک زانو بنشینید، کف دستان خود را برای حفظ تعادل روی زمین قرار دهید و تا اتمام لرزش‌ها مراقب وضعیت اطراف خود باشید.

۱۸. اگر هنگام وقوع زلزله در فروشگاه‌ها و مراکز خرید بودید، به سمت درب‌های خروجی هجوم نبرید، از دویدن، ازدحام و فشار آوردن به جمعیت مقابل خود خودداری کنید، از قفسه‌ها و هر شیئی که احتمال سقوط دارد فاصله بگیرید، سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید و زمانی که لرزش‌ها پایان یافت محل را ترک کنید.

۱۹. اگر هنگام وقوع زلزله در سینما یا ورزشگاه یا مکان‌های مشابه بودید، به سمت درب‌های خروجی هجوم نبرید، از دویدن، ازدحام و فشار آوردن به دیگر افراد خودداری کنید، روی صندلی‌ای که نشستید، سر خود را بین زانو‌ها ببرید، سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید تا اتمام لرزش‌ها صبر کنید و زمانی که لرزش‌ها پایان یافت محل را ترک کنید.

۲۰. به‌منظور حفظ ایمنی و حفاظت خود از آسیب‌های احتمالی هنگام وقوع زلزله، از داخل ساختمان فرار نکنید و تا اتمام لرزش‌ها، در صورت نبود مکان مناسبی نظیر زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی برای پناه گیری، با حفظ هوشیاری کامل از جای خود تکان نخورید، سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید و تنها در صورتی جابجا شوید که احتمال سقوط یا ریزش اجسام روی شما وجود دارد.

۲۱. اگر هنگام وقوع زلزله در رختخواب بودید و محل آن نزدیک اشیای قابل پرتاب و شکستنی مانند لوستر، پنجره، شیشه و ... قرار دارد فوراً جابه‌جا شوید.

۲۲. اگر هنگام وقوع زلزله، داخل ساختمان مسکونی یا مکان مشابه آن بودید، بهترین اقدام، پناه گیری در مکان‌های کم‌خطر مانند زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی است.

۲۳. هنگام وقوع زلزله برای محافظت سرو گردن از خطر اشیای در حال سقوط توصیه می‌شود فوراً در زیر یک میز مستحکم پناه بگیرید.

۲۴. اگر هنگام وقوع زلزله داخل ساختمان مسکونی یا مکان مشابه آن بودید اگر در نزدیکی شما میز مستحکمی وجود داشت، فوراً به زیر یک میز مستحکم بروید؛ در غیر این صورت سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید، کنار ستون‌های اصلی، گوشه یا کنار دیوار‌های داخلی چمباتمه زده و پناه بگیرید.

۲۵. اگر هنگام وقوع زلزله فاصله زیادی بین شما و مکان کم‌خطر مانند زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی و کنار ستون‌های اصلی، برای پناه گرفتن وجود ندارد درحالی‌که با دست و بازوان از سر و گردن خود محافظت می¬کنید به آن مکان بروید و صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.

۲۶. اگر در زمان زلزله در داخل ساختمان هستید و امکان جابجایی به مکان‌های کم‌خطر نظیر زیر یک میز مستحکم، گوشه یا کنج دیوار‌های داخلی، کنار ستون‌های اصلی برای پناه گیری وجود ندارد روی یک زانو بنشینید و با کمک دست¬ها و بازوان سر و گردن خود را محافظت کنید.

۲۷. اگر هنگام وقوع زلزله در داخل ساختمان بودید، برای محافظت از خودتان در برابر اشیای در حال پرتاب، می‌توانید با قرار دادن دست‌ها و بازوان یا کیف یا کتاب و ... روی سرو گردن، خود را از آسیب جدی دیدن محافظت کنید.

۲۸. هنگام وقوع زلزله، به‌هیچ‌عنوان برای پناه گرفتن در چارچوب در‌ها قرار نگیرید.

۲۹. به یاد داشته باشید هنگام وقوع زلزله هرگز کنار شیشه، پنجره، در‌های خروجی و دیوار‌های خارجی و هر چیزی که ممکن است سقوط کند مانند لوستر، اشیای آویزان یا تزیینی منزل قرار نگیرید.

۳۰. هنگام وقوع زلزله، خود را از شیشه¬ها، پنجره‌ها، در و دیوار‌های بیرونی، کتابخانه، بوفه، روشنایی‌ها و هر چیزی که احتمال ریزش و سقوط دارد، دور نگهدارید.

۳۱. هنگام وقوع زلزله، از پنجره‌ها، کمد‌های بزرگ، شومینه و هم‌چنین اشیای سنگین که ممکن است از جای خود جابجا شده و سقوط کنند، دوری‌کنید.

۳۲. هنگام وقوع زلزله از ویترین‌ها، قفسه‌ها و سایر اشیاء سنگین فاصله بگیرید.

۳۳. هنگام وقوع زلزله، از اشیای شکننده، سنگین و تثبیت نشده فاصله بگیرید.

۳۴. هنگام وقوع زلزله، اگر در راه‌پله‌ها بودید سریعاً همان‌جا کنار دیوار پله (دیوار داخلی) بنشینید و با دست و بازوان از سرو گردن خود حفاظت کنید.

۳۵. اگر هنگام وقوع زلزله در خواب بودید و رختخواب شما نزدیک اشیای قابل پرتاب و شکستنی مانند لوستر، پنجره، شیشه و ... قرار ندارد، همان‌جا بمانید و به سمت چپ بدن بچرخید، یک دست را زیر سر قرار دهید و پا‌ها را به صورت جنینی به داخل بدن جمع کنید و با دست دیگر با بالش از سر و گردن خود محافظت کنید، در غیر این صورت سریعاً جابجا شوید.

۳۶. اگر هنگام وقوع زلزله در رختخواب بودید به سمت چپ بدن بچرخید (اهمیت سمت چپ به علت وجود طحال و قلب در این ناحیه) و یک دست را زیر سر قرار دهید و پا‌ها را به صورت جنینی به داخل بدن جمع کنید. با دست دیگر با بالش از سر و گردن خود محافظت کنید به طوری که راه‌های تنفسی بسته نشود و بتوان به راحتی تنفس کرد.

۳۷. هنگام وقوع زلزله از آسانسور‌ها و پله‌های برقی استفاده نکنید.

۳۸. هنگام وقوع زلزله اگر داخل آسانسور بودید سریعاً با زدن دکمه نزدیک‌ترین طبقه، در اولین توقف، از آن خارج شوید.

۳۹. اگر هنگام وقوع زلزله در بیرون ساختمان بودید، بیشترین مکان‌های پرخطر، در‌های خروجی و کنار دیوار‌های خارجی ساختمان‌ها هستند بنابراین سریعاً از این مکان‌ها فاصله بگیرید.

۴۰. اگر هنگام وقوع زلزله در فضای باز بودید، از دیوار‌ها و ساختمان‌ها دور شوید.

۴۱. اگر هنگام وقوع زلزله در حال رانندگی بودید، وسیله نقلیۀ خود را سمت راست خیابان به دور از ساختمان‌ها، پل‌ها، دکل‌ها و تیرک‌های برق و تلفن، درختان و چراغ‌های راهنمایی متوقف کنید و در وسیله نقلیه بمانید.

۴۲. اگر هنگام وقوع زلزله در فضای باز بودید، از ورود به داخل ساختمان‌ها و نزدیک شدن به تیرک‌های برق، تلفن و مانند آن، خودداری کنید.

۴۳. اگر هنگام وقوع زلزله در بیرون از ساختمان بودید، برای حفظ ایمنی خود به فضای باز بروید و از ساختمان‌ها، کابل‌های برق، دودکش، درختان و هر چیزی که ممکن است سقوط کند فاصله بگیرید.

۴۴. هنگام وقوع زلزله از پل‌های عابر پیاده و پل‌های هوایی ماشین‌رو دور شوید.

۴۵. اگر هنگام وقوع زلزله در فروشگاه بودید، به سمت در‌های خروجی هجوم نبرید، از قفسه‌ها و هر شیئی که احتمال سقوط دارد فاصله بگیرید و سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید.

۴۶. اگر هنگام وقوع زلزله در اماکن پرازدحام هستید، به سمت در‌های خروجی هجوم نبرید و از دویدن، ازدحام و فشار آوردن به جمعیت مقابل خود خودداری کنید.

۴۷. اگر هنگام وقوع زلزله در خیابان‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک بودید به‌سرعت از آن‌ها خارج شوید.

۴۸. هنگام وقوع زلزله اگر در مناطق ساحلی بودید، پس از اتمام لرزش¬ها فوراً از ساحل دور شوید.

۴۹. اگر هنگام وقوع زلزله در نواحی ساحلی بودید به خاطر داشته باشید به دلیل احتمال وقوع سونامی توصیه می‌شود پس از اتمام لرزش‌ها ساحل را فوراً ترک کنید.

۵۰. به یاد داشته باشید اگر زلزله در مناطق کوهستانی اتفاق بیفتد احتمال سقوط سنگ¬های بزرگ، ریزش کوه و به دنبال آن مسدود شدن جاده‌ها و وارد شدن خسارات جانی و مالی به افراد در حال تردد می‌رود.

۵۱. اگر هنگام وقوع زلزله روی ویلچر بودید از اشیایی که احتمال سقوط یا افتادن دارد فاصله بگیرید، چرخ‌های ویلچر را قفل کنید و سر و گردنتان را با دست‌ها و بازو‌ها بپوشانید.

۵۲. پس از وقوع زلزله مراقب پس‌لرزه‌ها باشید، پس‌لرزه‌ها اغلب به‌شدت زلزله اصلی نیست، اما بازهم می‌تواند مقاومت ساختمان را کم کند.

۵۳. توجه داشته باشید پس‌لرزه‌ها ممکن است آن‌قدر قوی باشند که به ساختمان‌های بدون استحکام آسیب وارد کنند؛ بنابراین همیشه آماده پناه گیری باشید.

۵۴. پس از وقوع زلزله ممکن است خانه شما ویران شده یا آن‌قدر خسارت‌دیده باشد که برای مدت‌زمان طولانی غیرقابل‌سکونت باشد، بنابراین لازم است برای مدتی به محل‌هایی که مراکز امدادی برای اسکان اضطراری در نظر گرفته¬اند مراجعه کنید و در آن مستقر شوید.

۵۵. پس از اتمام زلزله، به‌منظور پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی، قبل از خارج شدن از ساختمان، حتماً شیر اصلی گاز را ببندید و جریان برق را قطع کنید.

۵۶. پس از وقوع زلزله به‌منظور حفظ ایمنی و پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی شیر اصلی گاز را ببندید.

۵۷. هنگام مراجعه به منزل پس از وقوع زلزله، از زدن کلید برق خودداری و پس از اطمینان از عدم نشت گاز و رعایت اقدامات احتیاطی مانند باز کردن پنجره‌ها، کنترل لوله‌های گاز از نظر شکستگی یا داشتن نشتی، فقدان استشمام بوی گاز نسبت به زدن کلید و روشن کردن لامپ اقدام کنید.

۵۸. پس از وقوع زلزله صدمات وارده به سیستم برق را بررسی کنید؛ در صورت مشاهدة جرقه، یا استشمام بوی سیم سوخته و ... به‌سرعت فیوز کنتور برق را قطع کنید.

۵۹. پس از وقوع زلزله لوله‌های گاز محل سکونت خود را بررسی و در صورت استشمام بوی گاز یا نشت گاز، پنجره¬ها را بازکنید، شیر اصلی گاز را بسته و فوراً ساختمان را ترک کنید.

۶۰. پس از وقوع زلزله در محل¬هایی که بوی گاز استشمام می‌شود از روشن کردن کبریت، فندک و... خودداری شود، پنجره‌ها را بازکنید، شیر اصلی گاز را بسته و فوراً ساختمان را ترک کنید.

۶۱. پس از وقوع زلزله به همسایگان سالخورده و افراد دارای شرایط خاص در قطع کردن جریان گاز، آب، برق به‌ویژه خروج اضطراری یاری کنید.

۶۲. پس از وقوع زلزله‌های مخرب به یاری افراد و همسایه‌هایی که ممکن است به کمک خاصی نیاز داشته باشند به‌ویژه بچه‌ها، سالخوردگان و معلولین بروید و به آن‌ها در برقراری ارتباط با نیرو‌های امدادی، تأمین سرپناه موقت، پوشاک، آب و غذا و ... یاری برسانید.

۶۳. پس از وقوع مخاطرات، افرادی را که احتمال وارد آمدن آسیب به ستون فقرات آن‌ها وجود دارد را، قبل از بی‌حرکت کردن و تثبیت مصدوم جابه‌جا نکنید مگر اینکه در معرض خطر بیشتر باشند.

۶۴ پس از وقوع زلزله مصدومین مشکوک به آسیب ستون فقرات را بدون ثابت و بی‌حرکت کردن آن‌ها حرکت ندهید مگر آنکه در معرض خطر مرگ یا جراحت‌های بیشتر باشند.

۶۵. پس از وقوع زلزله به افراد آسیب‌دیده یا گیر افتاده کمک کنید، به آن‌ها روحیه بدهید تا نیرو‌های امدادی برسند. در صورت احتمال آسیب به ستون فقرات مصدومین، از جابجا کردن یا بیرون کشیدن آنان از زیر آوار بدون بی‌حرکت سازی و فیکس کردن خودداری کنید.

۶۶. پس از وقوع زلزله در صورت بروز آتش‌سوزی، شعله‌های کوچک را خاموش‌کنید، در صورت گسترده‌تر شدن آتش‌سوزی سریعاً محل را ترک و به آتش‌نشانی اطلاع دهید.

۶۷. اگر پس از وقوع زلزله، آتش‌سوزی روی داد، سریعاً به نیرو‌های آتش‌نشانی و امدادی اطلاع دهید.

۶۸. پس از وقوع زلزله به توصیه‌های مسئولان گوش فرا دهید.

۶۹. پس از وقوع زلزله به شایعات توجه نکنید و اطلاعات لازم را از منابع محلی موثق و رادیو دریافت کنید.

۷۰. پس از وقوع زلزله به شایعات دامن نزنید و اخبار و اطلاعات را از منابع رسمی دریافت کنید.

۷۱. پس از وقوع زلزله، از طریق رادیو یا تلویزیون اخبار و اطلاعات موثق را دریافت کنید.

۷۲. پس از وقوع زلزله از تلفن به‌جز در موارد اضطراری استفاده نکنید.

۷۳. پس از وقوع زلزله سعی کنید از تلفن استفاده غیر ضروری نکنید تا خطوط برای تماس‌های ضروری آزاد باشد.

۷۴. پس از وقوع زلزله از گشت زنی و تردد بی‌مورد در شهر خودداری کنید.

۷۵. پس از وقوع زلزله از تجمع در خیابان‌ها بپرهیزید و مسیر‌ها را برای عبور و مرور وسایل نقلیه امدادی باز بگذارید.

۷۶. پس از وقوع زلزله از نزدیک شدن به ساختمان‌های تخریب‌شده خودداری کنید.

۷۷. پس از وقوع زلزله از تکیه زدن به دیوار‌های سست خودداری کنید.

۷۸. پس از وقوع زلزله مجرای دودکش¬ها را از نظر آسیب‌دیدگی و باز بودن بررسی کنید.

۷۹. اگر زیر آوار ماندید به هیچ وجه امید و روحیه خود را برای نجات پیدا کردن از دست ندهید و نگذارید ترس و احساسات بر شما غلبه کند.

۸۰. اگر بعد از وقوع زلزله زیر آوار محبوس شدید سعی کنید با دستمال یا لباس دهانتان را بپوشانید و با هر وسیله‌ای که دم دست دارید، به لوله یا دیوار نزدیک خود، ضربه بزنید تا کارکنان امدادی قادر به یافتن شما باشند، فقط در صورت ضرورت فریاد بزنید. چون فریاد زدن باعث ورود گردوغبار به ریه‌های شما می‌شود.

۸۱. اگر پس از وقوع زلزله، زیر آوار محبوس شدید، با هر وسیله‌ای که دم دست دارید، به لوله یا دیوار نزدیک خود، ضربه بزنید تا کارکنان امدادی قادر به یافتن شما باشند.

۸۲. اگر پس از وقوع زلزله، زیر آوار محبوس شدید، به دیوار یا لوله ضربات ممتد بزنید تا امدادگران موقعیت شما را پیدا کنند، اگر سوت همراهتان بود از آن استفاده کنید، آخرین راه این است که فریاد بزنید، هرچند فریاد زدن سبب استنشاق مقدار زیادی گردوخاک می‌شود.

۸۳. پس از وقوع زلزله، از راه رفتن روی آوار ساختمان‌ها خودداری کنید.

۸۴. پس از وقوع زلزله از نزدیک شدن به مناطق تخریب‌شده خودداری کنید.

۸۵. برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی پس از وقوع زلزله، از ساختمان‌ها و پل‌های تخریب‌شده دوری‌کنید.

۸۶. پس از وقوع زلزله، از نزدیک شدن به نواحی آسیب‌دیده دوری‌کنید، مگر آنکه پلیس، مأموران آتش‌نشانی یا سازمان‌های امدادی به کمک شما نیاز داشته باشند.

۸۷. توجه داشته باشید برای برطرف کردن نیاز تغذیه‌ای اعضای خانواده در ساعت‌های اولیه پس از وقوع زلزله‌های ویرانگر، از غذا‌های کنسرو شده استفاده کنید.

۸۸. پس از وقوع زلزله و اتمام لرزش‌ها، قفسه‌ها و کابینت‌ها را بااحتیاط بازکنید، چون ممکن است اشیای موجود در آن‌ها سقوط کنند.

۸۹. پس از وقوع زلزله علاوه بر لوله‌کشی، باید از سالم بودن شیلنگ‌ها، بست‌ها و لوازم اتصال وسیله گازسوز به شیر گاز نیز مطمئن شوید. بر اثر زلزله و جابه‌جایی وسایل گازسوز، احتمال جدا شدن رابط دودکش از وسیله گازسوز یا محل اتصال در دیوار وجود دارد، لذا باید این نقاط مهم کنترل شود. چنانچه دودکش جدا شده باشد، بر اثر کارکرد وسیله گازسوز، گاز‌های سمی ناشی از احتراق در فضای داخلی پخش و منتشر و موجب مرگ می‌شود./ باشگاه خبرنگاران